Toegankelijk bouwen is natuurlijk leuk en nuttig, maar voor wie doe je het eigenlijk? De meeste webbouwers kennen geen mensen met een handicap.

Daarom zochten de mensen achter Struikelblok voormalig Drempels Weg-ambassadeur Paul Erkens op en stelden hem een aantal vragen. Paul is blind en heeft dus veel belang bij toegankelijke sites.

Wat zijn je favoriete websites en waarom?

Dat zijn er twee, grc.com en webwereld.nl. Ik ben namelijk erg geïnteresseerd in computernieuws. Ik volg op dit moment de opleiding tot Microsoft Certified Systems Engineer (MCSE) en dus is het logisch dat ik regelmatig mijn tijd op internet besteed aan het zoeken naar informatie. Webwereld zou nog wel wat kunnen verbeteren op het gebied van toegankelijkheid, maar ik kom er wel.

Om maar eens negatief te doen, wat is je top drie aan ergernissen bij het bezoeken van websites?

De grootste hobbel is een uitgebreide navigatie op iedere pagina van de site. Als ik met mijn screen reader een site bezoek is het vervelend als ik telkens alle navigatie-items moet doorworstelen voordat ik bij de content terecht kom. Daarmee gaat voor mij een hoop tijd verloren. Dit is vrij eenvoudig op te lossen door een voor gewone browsers verborgen linkje, bovenaan het document, op te nemen waarmee je naar de uiteindelijke inhoud van de pagina ‘springt’.

Wat natuurlijk helemaal prachtig zou zijn is als er op de pagina een heel kort overzicht, een soort inhoudsopgave met linkjes, zou staan. Hierdoor wordt het voor mij snel duidelijk wat er te vinden is, maar hou het beknopt.

Een hele lijst met opties uit een selectieveld (zoals, op dit moment, bijvoorbeeld bij hp.nl, zij starten in de broncode van de homepage met een land- en taalselectie) is helemaal een tijdrovende bezigheid. Daar moet ik echt van land tot land aflezen voordat ik kan gaan vinden wat ik zoek. Dat vind ik zonde van mijn tijd, ik zou graag de mogelijkheid willen hebben om zoiets over te slaan.

Het niet gebruiken van alt-teksten bij plaatjes is ook vervelend, bijna net zo vervelend als het onzorgvuldig gebruik ervan. Als een beeld alleen maar ter decoratie is, dan hoef je daar geen tekst aan te geven. Ik kom op sites waar mensen heel trouw alles hebben benoemd, dan hoor ik twintig keer achter elkaar “blokje”. Ik neem aan dat er dan een lijn van blokjes is neergezet. Een tip dus: De functionele dingen graag voorzien van een heldere alt-tekst, dan weet ik wat ik kan verwachten als ik ergens op klik. Dat is prettig.

Het gebruik van frames hoeft geen probleem te zijn, maar dan is het wel handig als ieder frame een goede naam heeft. Ik kom op sites waar de titel van ieder frame precies hetzelfde is. Alle frames beginnen voor mij dan bijvoorbeeld met “Welkom op de website van ...”. Daarmee wordt het voor mij een zoekplaatje.

Als laatste wil ik wel de onoverzichtelijkheid van zoekfuncties noemen. Daar heeft iedereen last van. Op de ene site moet je een ampersand (&) gebruiken als je op twee woorden wilt zoeken, op de andere gebruik je een spatie en op weer een andere moet je het woord “and” invullen. Dat vind ik erg onduidelijk. Qua zoekresultaten is het prettig als er meer dan 10 stuks per pagina worden gegeven. Op sommige sites krijg je maar drie resultaten, en dan moet je naar de volgende pagina. Dat kost mij veel tijd, want vaak wordt dan weer eerst het hele menu voorgelezen.

Hoe erg is het nou eigenlijk voor blinde of slechtziende Internetgebruikers? Als je besluit een bepaalde site te bezoeken, hoe groot is dan de kans dat je hopeloos vastloopt en niet vindt wat je zoekt?

Op ongeveer driekwart van de sites loop ik vast. Dat is echt een behoorlijk percentage. Als ik iets specifieks zoek probeer ik het toch te vinden, en probeer het nog een keer, en nog een keer... Na ongeveer 5 minuten geef ik het meestal wel op. Vaak zijn de homepages van websites nog wel toegankelijk genoeg om een indruk van de site te krijgen, maar de rest daaronder is vaak lastiger.

Laat je bedrijven wel eens weten wat je van hun site vindt? Zo ja, hoe reageren ze?

Ik stuur wel eens een kort mailtje en daarop krijg ik regelmatig antwoord. Maar als ik dan verwijs naar Drempels Weg, dan blijft het meestal stil. Dat ligt niet zo zeer aan Drempels Weg, maar wel aan het feit dat eigenaren van sites denken dat het toegankelijk maken van je site heel moeilijk is en veel tijd gaat kosten. Men denkt al snel dat ik niet tot hun doelgroep hoor.

Voorbeeld: een vakantiesite waar je je reis kunt boeken en waar je zelf met de auto naar toe moet rijden. De gedachte is dat iemand die blind is niet van die site gebruik zal maken omdat het besturen van een auto erg lastig is als je niets kunt zien. Maar mijn vriendin rijdt prima, en doet weer weinig met de computer. Zij zegt: “Zoek jij het maar op op internet, jij bent zo handig met de computer.” Dus probeer ik zo’n vakantie uit te zoeken en te boeken via internet. Het is dus een gemiste kans voor de aanbieder als dat niet lukt.

Welke screen reader wordt door blinden het meest gebruikt (dan kunnen webbouwers daarmee gaan testen...) of ontlopen de screen readers elkaar zo weinig dat je een goed advies hebt?

In Nederland zijn Webwizard en Webformator populair. Ik gebruik zelf het liefst Webformator. Het is een klein programma dat bovenop Internet Explorer draait. Zo kan ik vrijwel alles doen met internet. De grote screen reader programma’s zoals Jaws en Hal zijn erg uitgebreid, maar dat vind ik niet nodig. Verder doen ze vaak nodeloos moeilijk en moet je allerlei toetscombinaties leren als je er handig mee wilt werken. Webformator is meer rechttoe-rechtaan en dat vind ik wel handig. Echter, niet alle plug-ins worden door de verschillende screen readers ondersteund. Het laaste halfjaar is er veel gebeurd en we gaan vooruit. Om een voorbeeld te noemen, de laatste versie van Jaws ondersteunt inmiddels Java. Maar we zijn er nog lang niet.

Hoe snel upgraden blinden en slechtzienden hun screen readers?

Niet snel, eigenlijk heel langzaam. Veel blinden werken nog met een 2.x versie van Jaws. Dit heeft een eenvoudige reden. Als je een programma hebt aangeschaft heb je recht op 2 updates, daarna houdt het op. De screen reader software moet worden aangeschaft en dat wordt vergoed door het ziekenfonds. Eens per drie jaar kun je een aanvraag indienen, maar de aanvraagprocedure duurt lang en wordt ook regelmatig afgewezen. Als je bedenkt dat Jaws op dit moment zo’n 900 dollar kost snap je dat blinden niet regelmatig de nieuwste software gebruiken.

CSS geeft de mogelijkheid om content en opmaak volledig te scheiden. Hierdoor kunnen webpagina’s beter gestructureerd worden dan voorheen. Is het handig als je met de screen reader eerst de content tegenkomt en pas daarna de site-navigatie?

Dat is heel interessant, al weet ik niet of dit voor blinden iets toevoegt. We zijn gewend dat de navigatie als eerste in de pagina staat en dan is een “spring naar content” linkje net zo handig.

Heeft het werkelijk zin om in je code bij gebruik van een term in een andere taal een tag te gebruiken voor een taalwisseling van de speech browser?

Het is leuk, maar het is een luxe. Een getrainde internetter heeft er niet zo veel moeite mee. Als ik ineens een andere taal hoor en niet snel genoeg de vertaling er van kan maken in mijn hoofd ga ik gewoon iets terug in het document. Dat is niet zo moeilijk.

Wat zou volgens jou gedaan moeten worden om toegankelijkheid op het web te bevorderen?

Inventariseren welke sites door de doelgroep het meest bezocht worden en daar de aanbieders van benaderen. Op dit moment worden veel gemeente-sites toegankelijk gemaakt. Dat is natuurlijk mooi, maar als de lokale politiek je niet veel zegt kom je ook niet op zo’n site. Terwijl het voor mij heel handig zou zijn als ik gemakkelijk online kon winkelen. Nu moet ik in de supermarkt een medewerker vragen om met me mee te lopen zodat ik m’n dagelijkse boodschappen kan doen. Je kunt je voorstellen dat dit voor mij een uitkomst zou zijn als ik dit online zou kunnen doen. Het scheelt de winkel waar ik nu kom ook weer tijd en geld.

Hoe luidt je advies naar webbouwers die toegankelijk willen bouwen?

Richt je bijvoorbeeld eerst tot Struikelblok, daar zitten mensen uit de praktijk die er veel van weten. Maar ga vooral eens een middag zelf met webformator surfen. Blijf van de F12-toets af (daarmee ga je weer naar de visuele weergave) en hou vol. Dan weet je ongeveer wat het is om blind te surfen, en weet je ook waarom het prettig is als je rekening houdt met toegankelijkheid.

Speelt het ‘emotionele’ aspect (uitstraling en dynamiek van een site) van internet ook een rol bij jou als visueel gehandicapte of zijn sites zoals jij ze ervaart juist alleen digitale kaartenbakken, informatiebronnen?

Meestal ervaar ik ze als kaartenbak, maar ik word ook wel eens aangenaam verrast door websites met audio-toevoegingen. Een rustige voice-over die vertelt voegt veel toe en is daardoor leuk om te bezoeken. Het is ook wel eens prettig om een keer wat anders op internet te horen dan mijn spraakgenerator.

Hoe ervaar je eigenlijk internet?

Dat is lastig te zeggen. Hoe ervaren jullie internet? In de meeste gevallen is het voor mij een soort gokautomaat. Als ik er genoeg tijd in kan stoppen komt er soms iets uit.

Op sites waar ik regelmatig kom vind ik een stuk makkelijker wat ik zoek. Op een gegeven moment weet je wel hoe zo’n site in elkaar zit. Je weet welke “rommel” je kunt skippen. Een keertje page-down, een paar keer met de pijltjestoetsen en ik kom er wel.

Ik beleef veel plezier aan videofragmenten van bijvoorbeeld het RTL Nieuws. Ik luister er graag naar. Het is jammer dat ze nog niet de mogelijkheid geven om een hele uitzending op te vragen, maar het is beter dan niets.

Welke toekomst heeft Drempels Weg?

De plannen voor de toekomst zijn zeer de moeite waard. De organisaties die in het verleden een intentieverklaring hebben getekend zouden aan hun handtekening herinnerd moeten worden. En het lijkt me verstandig als ze meer subsidiegelden zouden inzetten om webbouwers te helpen bij het toegankelijk maken en houden van websites. Als over een paar jaar de toegankelijkhied van internet echt een stuk is verbeterd dan zou een project als Drempels Weg wel een keer kunnen ophouden, maar zo ver zijn we nog lang niet.

• Home
• Artikelen
• Colofon