Nu 2002 overgaat in 2003, is de tijd gekomen om de balans van het afgelopen jaar op te maken. Wat waren de voornaamste ontwikkelingen van 2002? Zijn er fundamentele dingen veranderd? Wat kunnen we volgend jaar verwachten?

In het jaaroverzicht 2002

» Zeepbellen en Reorganisaties |
» iMode |
» Browsers |
» Flash |
» Server Side Talen |
» Web Services |
» Creatie |
» Conclusie |

Zeepbellen en Reorganisaties

Het doorprikken van de dotcom-zeepbel ligt inmiddels ruim twee jaar achter ons. Hoewel deze gebeurtenis natuurlijk grote gevolgen heeft gehad voor individuele Internet-bedrijven en hun werknemers, blijken de consequenties voor de branche als geheel mee te vallen. Even leek het er op dat bedrijven zich massaal van het Internet zouden afwenden, maar dat is niet gebeurd. Het afgelopen jaar liet zien dat bedrijven nog wel een website willen hebben. Ze willen alleen geen overtrokken bedragen meer betalen.

De branche als geheel is dus niet in gevaar: er is nog vraag naar websites en mensen kunnen er nog steeds hun brood mee verdienen. Wel is het soort opdrachten veranderd. Waar twee jaar geleden klanten nog vroegen om immens complexe architecturen met tientallen databases, koppelingen met back-end systemen en wat al niet meer, zijn de opdrachten in het afgelopen jaar simpeler geworden.

Hier zijn drie redenen voor:

1. Ten eerste is er gewoon minder geld. Bedrijven zijn niet meer zo geneigd een paar ton in een haalbaarheidsrapportage en een technisch ontwerp te steken.
2. Ten tweede zijn er al veel complexe systemen gebouwd. De bedrijven die zo’n systeem daadwerkelijk nodig hebben voor hun bedrijfsvoering, hebben het al laten implementeren en beginnen nu langzamerhand hun investering terug te verdienen. En bedrijven die zo’n miljoenensysteem bij nader inzien toch niet nodig bleken te hebben, of wier bedrijfsvoering gebaseerd was op de online verkoop van gebakken lucht, zijn ingestort en verdwenen.
3. Tenslotte begint iedereen een beetje te beseffen wat Internet wel en niet voor hem of haar kan betekenen. Schitterende plannen voor meerjarige gefaseerde implementaties met een onduidelijk doel zijn uit, simpele oplossingen voor praktische problemen zijn in.

Om kort te gaan: klanten beginnen volwassen te worden.

Bij de Internet-bedrijven is er veel veranderd. Op dit moment lijkt het er op alsof de grotere bedrijven met, zeg, 40 of meer personeelsleden het zwaarder hebben dan de kleinere. De reden is dat grote bedrijven meer overhead hebben en duurder zijn. Klanten willen nog wel eens goedkopere bedrijven zoeken. De tijd zal leren of dit daadwerkelijk een groot probleem wordt.

Dat wil niet zeggen dat de kleinere bedrijven gouden tijden beleven. Ook zij hebben te maken met teruglopende of in elk geval stagnerende opdrachten, en ook hier vallen soms gedwongen ontslagen.

Ook dit lijkt een teken van volwassenheid te zijn, hoewel het natuurlijk voor de betrokkenen erg vervelend is. Niettemin was er de afgelopen jaren sprake van een wildgroei aan bedrijven en bedrijfjes. De natuurlijke balans herstelt zich nu enigszins.

Wellicht wordt 2003 een goed jaar voor freelancers. Op dit moment is een aanzet tot een nieuw zakelijk model te bespeuren, waarin website-bedrijven steeds meer gaan bestaan uit een klein kernteam dat, indien de noodzaak zich voordoet, enige freelancers inhuurt om een opdracht af te krijgen. Het voordeel voor het bedrijf is duidelijk: de freelancer kan na gedane arbeid weer naar huis gestuurd worden en er wordt flink op de loonkosten bezuinigd.

De voornaamste slachtoffers van deze trend zijn de webontwikkelaars die nog net niet ervaren genoeg zijn. Zij verliezen hun banen omdat ze net niet productief genoeg zijn om in de magere jaren die er nu aan komen hun salaris te rechtvaardigen, en zullen het moeilijk krijgen om zelfstandig het hoofd boven water te houden.

Helemaal moeilijk hebben de beginners het, die na gedane (zelf)studie de arbeidsmarkt betreden. Er zijn op dit moment simpelweg geen banen te krijgen, want op elke vacature reageren enkele ervaren webontwikkelaars, waaraan de werkgevers natuurlijk de voorkeur geven. 2002 was een slecht jaar om een carriére te beginnen, en het ziet er niet naar uit dat 2003 veel beter wordt.

iMode

Welke problemen hebben de overgebleven websitebouwers dit jaar het hoofd moeten bieden? Allereerst was daar iMode, dat als hype begon maar intussen als mislukt moet worden beschouwd.

In Japan is iMode zeer populair, zeker, en KPN hoopte dan ook dat de hype op Nederland zou overslaan. Helaas werd hierbij geen rekening gehouden met drie factoren:

1. Aangezien een Japanse tekst over het algemeen uit minder karakters bestaat dan een Europese, is het makkelijker om een Japanse tekst op het kleine, onhandige toetsenbord in te typen of op het kleine beeldscherm te tonen.
2. De penetratie van het WWW is in Europa een stuk groter dan in Japan. Dit betekent onder andere dat Europese gebruikers gewend zijn aan grote, mooie beeldschermen waar veel informatie tegelijkertijd op getoond kan worden. Europese gebruikers zullen dus niet zo snel enthousiast worden over een minuscuul beeldscherm waar slechts 20 tot 30 woorden tegelijkertijd op passen en waar geen mooie lettertypes op getoond kunnen worden.
3. Het is erg moeilijk om toepassingen te bedenken voor een klein statisch schermpje. Filemeldingen, weerbericht, beurskoerzen en dan hebben we het wel zo´n beetje gehad. Gaan mensen daarvoor een peperduur toestel kopen? Natuurlijk kan je plaatjes laten zien, maar de gemakkelijke interactiviteit van een website, waar naast de plaatjes ruimte is voor een navigatie en wat uitleg, ontbreekt geheel. Toestellen met Java-ondersteuning, die intussen verschenen zijn, hadden dit probleem voor een groot deel kunnen oplossen. KPN heeft echter niet op deze technologie gewacht.

Het blijft de vraag of welke Internet-toepassing dan ook ooit zijn weg naar de huidige generatie mobiele telefoons zal vinden, en het is zeker dat iMode dezelfde roemloze ondergang wacht als het oudere WAP.

Browsers

En de traditionele browsers op de traditionele computers? Eigenlijk is de browserontwikkeling een beetje gestagneerd. Zeker, Mozilla en Opera zijn met nieuwe versies gekomen, de eerste zelfs met een grote hoeveelheid nieuwe versies, maar het gezamenlijke marktaandeel van de kleine browsers blijft toch, optimistisch gerekend, rond de 5% zweven, waarvan ruim de helft door de seniele brontosaurus onder de Web-software, Netscape 4, in beslag wordt genomen.

Voor wezenlijke vernieuwing blijft het dus wachten op Microsoft’s Internet Explorer. Helaas blijkt Explorer 6 meer en meer feilen en kuren te vertonen. De CSS-ondersteuning blijft mijlenver achterlopen op de andere browsers, en hoewel het met JavaScript beter gesteld is, is toch Internet Explorer het grootste struikelblok voor werkelijk vernieuwende applicaties: het ondersteunt gewoon te weinig gevorderde standaarden.

Als Netscape 4 ten grave is gedragen, zal Explorer het grootste struikelblok voor vernieuwende HTML/CSS/JavaScript websites blijken te zijn.

Zal het marktaandeel van Explorer volgend jaar gaan dalen? Het lijkt er niet op. Weliswaar is Mozilla nu een volwaardig alternatief en loopt Opera zijn achterstand snel in, maar massale belangstelling ontbreekt, omdat het de gemiddelde websurfer ten enenmale worst zal wezen welke browser hij gebruikt.

De enige manier waarop Mozilla algemeen in de belangstelling kan komen te staan, is als AOL, de huidige eigenaar van Netscape, de browser gaat inbouwen in zijn eigen software. Hierdoor zal de belangstelling voor Mozilla stijgen, zal de browser in het nieuws komen en zouden andere bedrijven of providers de overstap kunnen wagen.

Maar zal dat gebeuren? AOL heeft veel voordeel behaald uit een overeenkomst met Microsoft: AOL zou Explorer als code engine gaan gebruiken, en in ruil daarvoor zou Microsoft zorgen dat er een AOL-icoon op elke nieuw afgeleverde computer zou staan.

Deze overeenkomst is verlopen, maar de partijen spreken al jaren over een vervolg. Voor AOL is Mozilla een pion in deze onderhandelingen, een dreigement richting Microsoft. “Geef ons wat we willen, of we schakelen over op Mozilla!”. Daadwerkelijke uitvoering van dit dreigement zou echter de onderhandelingen beëindigen, dus maakt AOL geen haast, en Microsoft evenmin.

We moeten hopen op een sterk verbeterde Explorer 7. Geruchten hierover doen reeds de ronde, maar andere geruchten stellen dat Microsoft helemaal zou ophouden met het ontwikkelen van WWW-software. Wie te geloven?

Flash

Biedt Flash soelaas? Tot op zekere hoogte heeft het dat altijd gedaan. Voor intensieve grafische entertainment sites blijft het, terecht, de eerste keuze. Zal de nieuwe MX strategie Flash echter in staat stellen buiten deze traditionele markt te treden?

Macromedia MX is een pakket software, bedoeld om productie van een volledige ‘rich’ website mogelijk te maken, inclusief server side afhandeling. Tot dit pakket behoren onder andere Flash MX en Dreamweaver MX, maar ook nieuwe versies van ColdFusion en de Flash Communications Server. Daarnaast houdt Macromedia zich bezig met het creëren van een client voor nieuwe apparaten zoals de PDA-handcomputers en (alweer) de mobiele telefoon.

Volgens Macromedia bieden de browsers nog niet genoeg mogelijkheid voor een ‘rich client’. Afgezien van de enigszins vage definitie van ‘rich client’ (waarschijnlijk betekent het ‘meer bewegende plaatjes’), moet men zich ook afvragen of websites deze functionaliteit wel nodig hebben.

Entertainment-sites, waarbij de grafische en interactieve beleving van de gebruiker voorop staat, zijn natuurlijk zeer gebaat bij deze ontwikkeling. Maar heeft een overheidssite, een e-commerce site of een corporate site dit ook nodig? Hier staat simpele toegang tot informatie voorop. Bovendien zijn deze sites zeer gebaat bij een correcte indicering door zoekmachines. Aangezien zoekmachines (tot nu toe) uitsluitend in HTML-pagina’s naar trefwoorden kunnen zoeken, is het de vraag hoe teksten die in een Flash film getoond worden, kunnen worden geïndiceerd.

Al met al is MX een duidelijke verbetering van Flash zelf, en biedt de rest van de Macromedia pakketten nieuwe, interessante functionaliteiten, maar is het onwaarschijnlijk dat Flash uit zijn traditionele deel van de markt zal breken.

Server Side Talen

Bij de client side software en technieken zien we dus een langzame verbetering op detailpunten, maar geen substantieel nieuwe ideeën of technieken. Hoe zit het met de server side talen, ASP, PHP, Java, Perl en de anderen?

Eigenlijk is ook hier weinig veranderd. Natuurlijk, van elke taal is een nieuwe versie uitgebracht, waaronder Microsoft’s met veel poeha en bombarie aangekondigde .NET architectuur. Op detailpunten is er heel wat verbeterd, en ontwikkelaars zijn dan ook blij met de updates.

Maar geen van die updates is krachtig of vernieuwend genoeg om één taal te laten doorbreken ten koste van de andere. De talen blijven ongeveer gelijkwaardig, ze zijn allemaal prima geschikt om een website te vullen met gegevens uit een database of dynamisch te maken. De voornaamste reden om voor één bepaalde taal te kiezen blijft de beschikbaarheid van competente programmeurs.

Ondanks vele technische vorderingen verandert er weinig in het algemene beeld.

Web Services

Een nieuwigheid van het afgelopen jaar zijn de zogenaamde Web Services, een concept uitgedacht en aan de man gebracht door W3C. Het idee op zich is interessant, en de vraag is dus of Web Services volgend jaar een daadwerkelijke doorbraak gaan beleven of dat het blijft bij de zoveelste Internet-hype die binnen een paar maanden uit lamlendigheid in elkaar stort.

Het idee achter Web Services is redelijk simpel. Een bedrijf bouwt een applicatie die een bepaalde taak verricht, zoals bij een postcode het dichtstbijzijnde postkantoor zoeken. Deze Web Service wordt, al dan niet tegen betaling, beschikbaar gesteld op het Internet.

In principe kan nu iedereen van deze Web Service gebruik maken. Je stuurt een verzoek naar de server met daarin de postcode en je krijgt een klein XML file terug dat de gevraagde informatie bevat. Dit XML file kan je vervolgens in een taal naar keuze omzetten in HTML en op je website tonen. Zodoende hebben bezoekers van jouw website nu ook de mogelijkheid om bij een postcode het dichtstbijzijnde postkantoor te zoeken.

Is dit een revolutionair nieuw idee met een grootse toekomst? Hoewel deze functionaliteit al jaren theoretisch tot de mogelijkheden behoort, zou het gebruik van XML voor het uitwisselen van data het hele concept levensvatbaar kunnen maken. Elke server side taal kan immers XML lezen en schrijven, mits de correcte modules geïnstalleerd zijn. JavaScript kan dit ook doen, zodat je de XMLfiles ook direct in de webbrowser zou kunnen opvragen.

Zou het werken? In 2003 zullen we zien wat Web Services daadwerkelijk waard zijn.

Creatie

De veranderingen op creatief gebied zijn zeer moeilijk in te schatten. Het afgelopen jaar heeft in elk geval geen websites opgeleverd die conceptueel of grafisch zodanig uitmunten dat ze als voorbeeld voor honderden andere sites hebben gediend.

Natuurlijk betekent dat niet dat er helemaal niets is gebeurd, integendeel zelfs. Concept- en grafische ontwerpers zijn druk bezig met het bedenken van nieuwe dingen, en van tijd tot tijd zitten er erg leuke ideeën tussen. Niettemin lijkt het tempo van de veranderingen wat afgenomen.

Maar uiteindelijk is creatie het meest ongrijpbare vakgebied binnen de website-branche en blijft het altijd mogelijk dat er morgen een briljant idee opduikt dat de manier waarop we naar websites kijken voor altijd verandert.

Conclusie

De conclusie moet zijn dat de website-branche in 2002 geen schokkende veranderingen heeft gekend. Na jaren van vernieuwingen, zeepbellen en geschreeuw is dat eigenlijk wel lekker rustig.

Natuurlijk, ieder vakgebied afzonderlijk kent zijn vernieuwingen, aan iedere taal is wel wat gesleuteld. Maar de hype is uit de markt, wat leidt tot realistischer inschattingen van nieuwe technieken in plaats van nerveus gemurmel dat die-en-die verbetering zeker zal leiden tot nieuwe paradigma’s in de e-business (of geouwehoer van gelijke strekking).

Zoals we zagen heeft aan de zakelijke kant een nieuwe professionaliteit (of tenminste een aanzet daartoe) zijn intrede gedaan, en aan de technische kant zien we eigenlijk hetzelfde.

Derhalve moeten we tot de conclusie komen dat 2002 het jaar van de professionalisering is geweest, voornamelijk veroorzaakt door de verslechterde marktsituatie. Het werd overigens hoog tijd voor wat meer professionaliteit in de website-branche, dus 2002 is een belangrijk jaar geweest.

Deze trend zal zich zeker voortzetten in 2003. Wat er verder staat te gebeuren is moeilijk te voorspellen. De marktsiuatie zal waarschijnlijk niet sterk verbeteren, maar het blijft altijd mogelijk dat er een technische doorbraak komt waardoor de hele branche (en het hele WWW) onherkenbaar verandert.

• Home
• Artikelen
• Colofon