Een klant geeft aan een website in meerdere talen te willen hebben. Weet hij waar hij aan begint? Weet jij waar hij aan begint? Met dit artikel in twee delen wil ik je een basis geven om de klant te kunnen adviseren en zelf alert te blijven

Jouw doel (en dat van de klant) is immers een bruikbare en ook daadwerkelijk gebruikte meertalige website – want als een vertaling slecht en zonder plan is gemaakt, gaat een vreemdetaalversie geen bezoekers en geen geld opleveren. Zo’n situatie kun je voorkomen door de tips en trucs in dit artikel in acht te nemen.

Vóórdat je gaat vertalen

Voordat ik volgende week in deel twee de vraag “hoe gaan we de vertaling aanpakken” behandel, wil ik een paar fundamentelere vragen beantwoorden.

• Is het vertalen de moeite waard?
• Naar welke talen moet je vertalen?
• Hoe verwerken we de andere talen in de website?
• En wat willen we eigenlijk: vertalingen of aangepaste websiteversies voor andere landen?

Wel of niet vertalen?

Een klant kan verschillende redenen hebben om een website in meerdere talen te willen:

• Service voor bezoekers die geen Nederlands kennen
• Aantrekken van nieuwe, internationale bezoekers om meer te kunnen verkopen
• Meertaligheid past bij het imago van het bedrijf: groot, naar buiten kijkend, multicultureel, etc.
• Zoekmachine optimalisatie (SEO) – een site in meer talen heeft meer, gevarieerdere content en kan meer inkomende links krijgen

Het zijn allemaal geldige redenen, maar ze moeten zwaarwegend genoeg zijn om op te wegen tegen één zeer groot nadeel: vertalen is duur.

Een goede website bevat minimaal 2000 woorden aan content en gebruikersinterface-elementen (navigatie, knoppen, menu’s). Dat komt neer op een 8-10 pagina’s tekst van 800 x 600 pixels. Wil je deze professioneel laten vertalen (en andere opties zijn er eigenlijk niet), hou dan rekening met een woordprijs van 0,20 Euro per woord. Een snelle rekensom leert dat vertalen van een Nederlandse website van die minimale omvang naar het Engels, Frans en Duits 1200 Euro kost. En dat is dus voor een kleine site, en er is geen rekening gehouden met uitbreidingen.

Welke talen?

De keus voor de talen is uiteraard aan de klant. Maar het is om verschillende redenen het beste om met Engels te beginnen, zelfs als een Engelstalig publiek niet de voornaamste doelgroep is voor de klant:

• Engels is nog altijd de belangrijkste Internet-taal, met alle mogelijkheden van links, traffic en zoekmachineresultaten van dien.
• Een Engelstalige website is technisch eenvoudig te realiseren: geen vreemde tekens, geen extreem lange woorden, prettig veel standaardformules (Home. Start. Go! Click here). Bij een site in aanbouw geeft Engels minder problemen dan Nederlands.
• De meeste klanten beheersen voldoende Engels om zinnige dingen over de vertaling te zeggen (al doen ze er beter aan niet zelf naar het Engels te vertalen).
• Een Engelse vertaling is een perfecte springplank voor vertaling naar andere talen. Misschien lukt het je een vertaler Nederlands-Litouws te vinden, maar als je de keus hebt uit duizend vertalers Engels-Litouws is de kans groter dat er een geschikte tussen zit.

Voor de overige talen zijn er twee beperkende factoren:

• De coderingen van de schriftsystemen. Het gebruik van verschillende ISO-systemen naast elkaar op één site kan problematisch zijn en Unicode wordt alleen door moderne besturingssystemen en browsers ondersteund. De grootste problemen doen zich voor bij Aziatische talen en rechts-naar-linkstalen als Arabisch en Hebreeuws, maar ook Turks en Oost-Europese talen kunnen al problemen geven. De webbouwer zal zich in deze materie moeten verdiepen, en de klant moet zich afvragen hoeveel 100% leesbaarheid hem waard is.
• De mate waarin de klant de talen beheerst. Als we ervan uitgaan dat de meertaligheid niet alleen maar voor het mooi is, moet er een mogelijkheid zijn om telefoontjes, e-mail en online aanvragen in de talen van de website af te handelen. Als niemand op kantoor de taal beheerst en er is ook geen buitenlandse partner die hulp kan bieden, is vertalen zinloos. Bovendien kan de klant als niemand er de vreemde taal beheerst geen oordeel over de vertaling vellen.

Look and feel van de meertalige website

De architectuur van de meertalige website is een technisch onderwerp dat ik hier verder niet behandel. Wel wil ik een paar principiële punten noemen over de "look and feel", want hier worden veel eenvoudig te voorkomen fouten mee gemaakt.

Geen intropagina

Allereerst: gebruik geen intropagina. Veel meertalige websites beginnen met een pagina met een reeks vlaggen. De voordelen lijken duidelijk: de bezoeker kan meteen zijn favoriete taal kiezen. En iedereen ziet dat de klant site meertalig is. Hiep hoi. Maar het is niet nodig, en zelfs niet wenselijk.

Een “Kies uw taal”-intropagina heeft alle nadelen van intropagina’s in het algemeen. Belangrijkste nadeel: bezoekers komen niet voor een intropagina, maar voor informatie. Wie bezoekers wil dwingen tijd te besteden aan het bestuderen van filmpjes, slogans of in dit geval vlaggen, vraagt erom dat ze op de terugknop klikken.

Vlaggen?

Die vlaggen zijn hoe dan ook problematisch. Ze voegen misschien kleur toe aan de site, maar ze zijn daarmee vooral leuk voor luie webwerkers. Haal landen en talen niet door elkaar. Wat doe je met België? Wat met Groot-Brittannië en de VS? Geen vlaggen dus – niet op een intropagina, en ook niet elders in de navigatie.

Scripts en taalswitches

Er zijn gelukkig genoeg goede manieren om de bezoekers naar de juiste pagina’s, of desnoods naar de minst slechte pagina’s te krijgen.

Maak van Engels de “default” en gebruik scripts die naar de herkomst en de browsertaal van de bezoeker kijken om hem naar een geschiktere pagina te brengen.

En als de bezoeker ontevreden is over de keuze die voor hem is gemaakt, ziet hij in een van de bovenhoeken natuurlijk altijd een duidelijke “taalswitch”:

Zo’n rijtje valt misschien íets minder op dan een rij vlaggen, maar zolang het een prominente plaats heeft, communiceert het de boodschap beter:

“Wij begrijpen uw probleem. Dit zijn de andere talen. Ze staan in alfabetische volgorde, dat begreep u natuurlijk. We weten dat u uw taal ‘Français’ noemt en geen ‘French’, en dat er onder de c een cedille staat. U mag dus het een en ander verwachten van de Franse versie van deze site.”

Waar een bezoeker die op “Français” klikt precies terechtkomt - de Franse startpagina of de Franse pagina die correspondeert met de Engelse pagina waarop de taalswitch staat – is een kwestie om goed over na te denken. Naar de startpagina verwijzen is eenvoudiger, maar als een bezoeker van een e-commercesite via een zoekmachine op een productpagina is gekomen en de informatie na één klik in zijn eigen taal wil lezen, moet hij daar de mogelijkheid toe hebben, al zal dat technisch ingewikkelder zijn.

Pik in die domeinen!

Neemt de klant zijn internationale activiteiten serieus, en heeft hij dus aanspreekpunten in andere landen, dan is het een kleine moeite overeenkomstige domeinen te reserveren. De kans is groot dat domeinnamen als [bedrijfsnaam].de en [bedrijfsnaam].fr nog vrij zijn. Pik ze direct in! En anders lukt het wel met [Duits keyword]-[bedrijfsnaam].de of [Frans keyword]-[bedrijfsnaam].fr. Voor weinig geld heb je al een paar slagen binnen:

• Bezoekers kiezen graag voor een site in eigen land (zorg wel voor een adres of ten minste een telefoonnummer in dat land!).
• Site kan, indien gewenst, eventueel een eigen leven gaan leiden – zie hieronder over de keus voor aanpassen vs. vertalen.
• Site kan inkomende links verzamelen van sites die niet zo snel naar een internationale site zouden linken, en zelf een goede inkomende link voor de “moedersite” bieden.
• Een goed gekozen keyword in de domeinnaam kan de site extra vindbaar maken.

Alleen vertalen, lokaliseren of een beetje aanpassen?

Voordat het vertalen begint, moet de klant duidelijkheid geven over hoe getrouw de vertalingen moeten zijn. Gaan de vertalers alles vertalen zoals de klant het geschreven heeft, of krijgen ze de vrijheid om de tekst aan te passen aan de smaak van de beoogde lezers? Dit is een marketingbeslissing waarover de klant waarschijnlijk al een mening heeft.

• Een klant met een sterk merk en een gevestigde stijl van communiceren zal er waarschijnlijk voor kiezen deze internationaal te handhaven, en alleen aan te passen waar pijnlijke misverstanden kunnen ontstaan (zie connotation check).
• Het kan ook voorkomen dat om pragmatische redenen wordt gekozen voor vergaande aanpassing: wil de Amerikaan 10 redenen om ons product te kopen, en de verzekering dat het de beste uitvinding sinds het gesneden brood is, dan krijgt hij die. Wil de Duitser daarentegen een gedegen uitleg over de werking inclusief een historische inleiding over ons bedrijf, dan worden zijn webpagina’s maar wat langer. Zo’n volledige aanpassing wordt in de marketing ook lokalisering genoemd, en houdt in feite een volledige herschrijving van de content in. De meeste bedrijven deinzen hiervoor terug, maar voor een handelsonderneming kan het een logische keus zijn. Als je de receptuur van je producten per land aan de smaak van de consument aanpast, waarom dan niet je website.
• Je kunt er ook ergens tussenin gaan zitten. Dat is bijvoorbeeld wat Microsoft doet. De software, de Help-teksten en de websites worden zin voor zin vertaald. Initiatieven van vertalers worden niet gewaardeerd. Dat duidt op de optie “vertaal wat er staat”. Maar misschien is je wel eens opgevallen dat in Nederlandse Microsoft-teksten geen “alstublieft” of “helaas” staat, terwijl je in de Engelse originelen om de oren wordt geslagen met “please” en “sorry”. Dat is een bewuste keus voor aanpassing aan Nederlandse voorkeuren, vastgelegd in de 80 pagina’s dikke stijlgids waar Nederlandse Microsoft-vertalers zich aan moeten houden. Een klant die serieus bezig is met zijn communicatiestijl, doet er goed aan samen met de vertalers zulke richtlijnen op te stellen – ze mogen natuurlijk een stuk korter zijn.

Connotation check

Het kan hoe dan ook geen kwaad een merknaam tijdig te laten checken voor andere talen en landen. Een investering van een paar honderd euro had de makers van de Waterpik en de Fiat Croma in Nederland miljoenenverliezen bespaard. De meeste vertaalbureaus hebben wel een protocol om product- en bedrijfsnamen door bijvoorbeeld drie taalkundigen per taal te laten controleren. Die waarschuwen netjes als een woord negatieve associaties oproept.

Volgende week in deel 2

In dit eerste deel kwamen de fundamentele vragen voor jou en je klant aan de orde. Hopelijk heb je ze ter sprake kunnen brengen en bruikbare antwoorden gekregen. Tijd om aan het werk te gaan! In het tweede deel van dit artikel behandel ik een aantal praktische aspecten van (het uitbesteden van) het vertalen.

• Home
• Artikelen
• Colofon