Informaticaboeken blijken doorgaans maar een beperkte houdbaarheid te hebben. Ze zijn reeds verouderd op het moment dat ze de drukkerij verlaten, zo luidt het. In 1997 kocht ik echter een boek met het internet als onderwerp dat aan die wetmatigheid lijkt te ontsnappen.

Hoewel het slechts een kleine paperback op ondertussen sterk verkleurd recyclagepapier is, staat het nog altijd vooraan in mijn kast en lees ik er nog vrij regelmatig in. De Bluff your way reeks, waar het werk deel van uitmaakt, bundelt in een minimaal aantal pagina’s genoeg dure woorden en uitdrukkingen om moeiteloos overeind te blijven in een discussie tussen kenners. Van filosofie, over marketing tot rugby en zelfs internet, er bestaat een boekje over.

Opmerkelijk is dat Bluff your way in the internet passages bevat die zo uit de laatste column van Doug Rushkoff, Francisco van Jole of een andere kenner van nieuwe media kunnen komen. Toegegeven, met uitspraken over gopher of baud rate gooi je vandaag de dag geen hoge ogen meer, maar een begrip als the people’s internet, en vooral de uitleg die eraan gegeven wordt, is voor geen meter gedateerd.

De ironische en sterk relativerende toon van het boekje – soms worden op dezelfde pagina met evenveel flair twee tegengestelde standpunten verdedigd – heeft zonder twijfel mijn houding ten opzichte van de nieuwe-media-profeten beïnvloed. Ik was er al vlug van overtuigd dat het internet sterk lijkt op de Bijbel: als je lang genoeg zoekt, vind je argumenten om de meest idiote stellingen te onderbouwen.

Die houding speelde mee bij het opstarten van het online magazine fifteen.be. In de week dat ik de domeinnaam registreerde, begin november 2001, las ik on- en offline artikels over het einde van het e-zine, de revival van gratis content op het internet en het slagen en falen van de digitale revolutie. We hadden, in onze ogen dan toch, een goed idee – een online magazine over cultuur – en besloten zonder veel nadenken in het diepe te springen.

Dat was natuurlijk slechts het halve verhaal. Een goed idee is mooi meegenomen, maar het internet heeft als medium zijn eigen logica, dus wat verder denken is nooit weg. Zo zou hotornot.com nooit een succes geworden zijn, als de makers onbesuisd te werk waren gegaan en niet grondig hadden nagedacht over de vorm die hun idee moest krijgen om te slagen op het net. Een verslag van de eerste acht dagen van dat project vind je in “From Hot Concept to Hot Site in Eight Days”.

Het was evident dat toen NAAR VOREN mij vroeg mijn ideeën over e-zines neer te schrijven, ik niet zou uitpakken met een aantal zogezegd algemeen geldende stellingen die slechts gebaseerd waren op mijn eigen bevindingen. Daarvoor verwijs ik u door naar de hoger aangehaalde profeten. In wat volgt zal ik dieper ingaan op de uitwerking van het initiële idee “een online magazine over cultuur”.

Tagline

Zoals gesteld zou fifteen.be een online magazine worden over cultuur. De invulling van dat begrip zagen we nogal breed, cybercultuur zou een centrale plaats krijgen, maar ook aan offline cultuur zou veel aandacht besteed worden. De tagline fifteen.be online magazine over internet, cultuur en de raakvlakken tussen beide bleek uiteindelijk een vlag die de lading goed dekte. We gebruikten daarbij de term e-zine bewust niet, hoewel we dat natuurlijk wel zijn, door de bagage die aan die naam kleeft.

Schrijvers

Een magazine staat of valt natuurlijk met de kwaliteit en originaliteit van de artikels, en dus uiteindelijk met de mensen die ze schrijven. Werken met vrijwilligers betekent dat je mensen moet vinden die gemotiveerd zijn om een stuk van hun vrije tijd op te offeren om mee te werken. Die zoektocht was een eerste prioriteit. De maanden voor de eigenlijke start zijn we intensief op zoek gegaan en dat doen we nog steeds. De respons is steeds verbazend groot geweest, al blijkt de stap tussen interesse tonen om mee te werken en effectief meewerken niet altijd even snel gezet.

Doelstellingen

Net als bij elk ander project was het van belang de doelstellingen duidelijk vast te leggen. Na verloop van tijd zouden we onszelf beoordelen, en dat is pas mogelijk als daarvoor op voorhand criteria zijn vastgelegd. Hoewel ze natuurlijk niet onbelangrijk zijn, hebben we beslist weinig belang te hechten aan bezoekersaantallen. Voor een magazine is het belangrijk een vast lezerspubliek op te bouwen en dat ook op lange termijn vast te houden. Het aantal inschrijvingen op onze nieuwsbrief en de reacties op de artikels vonden we een betere maatstaf. Bijkomende doelstelling was om interessante maar in andere media ondergewaardeerde initiatieven op cultureel vlak onder de aandacht te brengen.

Vormgeving

Al is het project geen commercieel initiatief, je kan niet ontkennen dat er zoiets als het commerciële internet bestaat. Voor veel bezoekers zijn die commerciële websites een referentiepunt, en daar hielden we rekening mee. We maakten werk van een aangename en vrij professioneel uitziende vormgeving, besloten al vlug om alles wat neigde naar het studentikoze uit te bannen en bestudeerden de commerciële websites over cultuur.

Herkenbaarheid

Door op inhoudelijk vlak met de combinatie on en offline cultuur een eigen koers te varen, zou er een zekere herkenbaarheid ontstaan. Ook de lay-out van de site en de vaste publicatiedatum moesten daartoe bijdragen.

Toegankelijkheid

Herkenbaarheid hangt voor een deel samen met toegankelijkheid. We streven naar toegankelijkheid op technisch en inhoudelijk vlak. Dat eerste bereikten we door de laadtijd van de website goed in de gaten te houden. Herkenbaarheid op inhoudelijk vlak trachten we te bereiken door in het Nederlands te schrijven en veel aandacht te besteden aan offline cultuur.

Publiek

Het internet wordt meer dan eens voorgesteld als een aaneenschakeling van communities. Traditioneel beschouwt men het e-zine als specifiek voor zo een bepaalde community. Die zienswijze brengt met zich mee dat de potentiële onderwerpen, lezers en bereik van het e-zine erg gelimiteerd zijn. Een e-zine zou niet meer kunnen zijn dan een online vertaling van een fanzine of clubblaadje.

Het is onze overtuiging dat fifteen.be een breed publiek moet aanspreken en zich moest positioneren op een kruispunt tussen, vooraf niet gedefinieerde, communities. Dat heeft uiteraard gevolgen voor de keuze van de onderwerpen en de manier van schrijven. De onderwerpen die aan bod komen zijn erg divers en moeten mensen aanzetten om eens over de muur van hun eigen stukje internet te kijken. Dat brengt ook met zich mee dat wie een artikel schrijft of iemand interviewt er rekening moet mee houden dat het onderwerp voor een deel van de lezer Chinees is.

Papier

Het mag in bepaalde opzichten dan al logisch zijn om op het net te schrijven over cybercultuur, artikels lezen op een computerscherm is dat nog altijd niet. We speelden daarop in door ervoor te zorgen dat lezers de artikels netjes kunnen printen en offline lezen. Het gebruik van style sheets laat toe exact te bepalen welke elementen van de website afgedrukt worden en hoe ze er op papier zullen uit zien. Editie 144 van A List Apart gaat dieper op de problematiek in. Bovendien worden lange artikels meestal opgesplitst in hapklare brokken en grijpen we vaak naar het interview. Een stuk met vraag antwoord structuur leest namelijk vlotter dan aaneengesloten tekst.

Tenslotte

Deze punten vatten het denkproces samen dat volgde op het initiële idee en de keuzes die daarbij gemaakt werden. Evenmin als een evangelie, moeten deze overdenkingen gezien worden als een handleiding voor het starten van een e-zine. Met een goed idee en wat gezond verstand zou je op dat vlak al erg ver moeten raken. Als dat echter niet lukt, kan ik u een vergeeld boekje uit 1997 aanraden.

• Home
• Artikelen
• Colofon